Wildlife and Birdwatching
Bywyd Gwyllt a Gwylio Adar
Mae Powys yn denu selogion byd natur gyda'i fioamrywiaeth gyfoethog a'i thirweddau cyfareddol. Cofleidiwch y cyfle i gysylltu â byd natur trwy brofiadau bywyd gwyllt a gwylio adar sy’n arddangos ecosystemau amrywiol y sir.
Rhyfeddod Adar: Hafan Gwyliwr Adar
​
Mae Powys yn hafan i wylwyr adar, ac mae ganddi amrywiaeth eang o rywogaethau adar drwy gydol y flwyddyn. O’r barcud coch swil yn esgyn uwchben y bryniau i’r adar cân cain sydd wedi’u cuddio yn y coetiroedd, mae awyr a thirweddau Powys yn fyw gydag alawon a symudiadau rhyfeddodau pluog. Dewch â'ch sbienddrych a chamera i ddal harddwch y trigolion asgellog hyn a'r ymwelwyr mudol.
​
Lleoliadau Gwylio Adar Allweddol:
​
-
Llyn Efyrnwy: Archwiliwch lan y gronfa ddŵr syfrdanol hon, lle mae adar dŵr, adar ysglyfaethus ac adar cân yn dod o hyd i loches. Mae gwarchodfa'r RSPB (y Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar) yma yn cynnig mannau gwych ar gyfer gwylio adar.
​
-
Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog: Mae cynefinoedd amrywiol Bannau Brycheiniog, gan gynnwys rhostiroedd, coetiroedd a dolydd, yn denu amrywiaeth eang o rywogaethau adar. Cadwch lygad am adar eiconig fel yr hebog tramor a'r tingoch.
​
-
Cwm Elan: Yn gartref i gyfres o argaeau a chronfeydd dŵr prydferth, mae Cwm Elan yn lleoliad tawel ar gyfer gwylio adar. Chwiliwch am bronwen y dŵr ar hyd yr afonydd a bwncathod yn cylchu uwchben y bryniau.
​
-
Gwarchodfa Natur Cors Caron: Mae’r gyforgors fawn fawr hon yn hafan i fywyd gwyllt, gan gynnwys amrywiaeth o rywogaethau adar fel y gylfinir, y gornchwiglen, a’r rugiar goch. Mae llwybrau bordiau uchel yn cynnig golygfeydd gwych.
Cyfarfyddiadau Bywyd Gwyllt: Darganfod Ffawna Powys
​
Y tu hwnt i wylio adar, mae Powys yn cynnig cyfle i weld amrywiaeth eang o fywyd gwyllt. P'un a ydych chi'n archwilio'r coetiroedd, y dolydd neu'r glannau afonydd, byddwch yn barod i ddod ar draws rhywogaethau brodorol yn eu cynefinoedd naturiol.
​
Mannau problemus bywyd gwyllt nodedig:
​
-
Prosiect Gweilch y Pysgod Dyfi: Dewch i weld y gweilch godidog ym Mhrosiect Gweilch y Pysgod Dyfi, lle mae cuddfannau pwrpasol yn darparu golygfa agos o'r adar trawiadol hyn.
​
-
Gwarchodfa Natur Gilfach: Mae’r warchodfa hon gan Ymddiriedolaeth Natur De a Gorllewin Cymru yn berl cudd i’r rhai sy’n frwd dros fywyd gwyllt. Sylwch ar ddyfrgwn, ystlumod, ac amrywiaeth o ieir bach yr haf yng nghanol cynefinoedd amrywiol y warchodfa.
​
-
Castell a Gardd Powis: Mae tiroedd Castell Powis yn lleoliad hardd ar gyfer arsylwi fflora a ffawna. Cadwch lygad am wiwerod, cwningod, ac amrywiaeth o adar yr ardd.
​
-
Gwarchodfeydd Ymddiriedolaeth Natur Sir Drefaldwyn: Archwiliwch y gwarchodfeydd amrywiol a reolir gan Ymddiriedolaeth Natur Sir Drefaldwyn, megis Llanmerewig, Roundton Hill, a Chors Dyfi, pob un yn cynnig cynefinoedd unigryw a chyfarfyddiadau bywyd gwyllt.
​
-
Bywyd Gwyllt Glaslyn: Ymweld â Phrosiect Gweilch y Pysgod Glaslyn i arsylwi gweilch y pysgod yn eu cynefin nythu naturiol. Nod y prosiect hwn yw gwarchod a hyrwyddo lles yr adar anhygoel hyn.
Teithiau Tywys a Mewnwelediadau Arbenigol:
​
Gallwch wella eich profiad o wylio adar a bywyd gwyllt ym Mhowys trwy ymuno â theithiau tywys dan arweiniad arbenigwyr lleol gwybodus. Gall y canllawiau hyn roi cipolwg ar ymddygiad a chynefinoedd bywyd gwyllt y rhanbarth, gan wneud eich archwilio natur hyd yn oed yn fwy gwerth chweil.
Cynlluniwch eich Antur Bywyd Gwyllt:
P'un a ydych chi'n wyliwr adar profiadol neu'n frwd dros fyd natur, mae Powys yn eich gwahodd i archwilio ei hochr wyllt. Cynlluniwch eich antur bywyd gwyllt, paciwch eich ysbienddrych, a chychwyn ar daith trwy ryfeddodau naturiol y baradwys Gymreig hon.
Pam fod ein bywyd gwyllt mor bwysig?
​
Mae Powys yn gartref i ecosystemau amrywiol, gan gynnwys coetiroedd, dolydd, afonydd a mynyddoedd. Mae bywyd gwyllt yn chwarae rhan hanfodol wrth gynnal bioamrywiaeth, gan gyfrannu at iechyd a gwytnwch cyffredinol yr ecosystemau hyn. Mae amrywiaeth o rywogaethau planhigion ac anifeiliaid yn hanfodol ar gyfer sefydlogrwydd ecosystemau a'r gallu i addasu
​
Mae bywyd gwyllt yn darparu ystod o wasanaethau ecosystem sydd o fudd uniongyrchol i boblogaethau dynol. Mae'r gwasanaethau hyn yn cynnwys peillio cnydau gan bryfed, hidlo dŵr gan organebau dyfrol, a rheoli plâu gan ysglyfaethwyr naturiol. Mae poblogaethau bywyd gwyllt iach yn cyfrannu at ymarferoldeb cyffredinol ecosystemau a'r gwasanaethau a ddarperir ganddynt.
​
Mae presenoldeb bywyd gwyllt amrywiol yn gwella gwerth diwylliannol a hamdden Powys. Gall trigolion ac ymwelwyr fel ei gilydd gymryd rhan mewn gweithgareddau fel gwylio adar, teithiau natur, a ffotograffiaeth bywyd gwyllt, gan gyfrannu at ymdeimlad o gysylltiad â natur a'r amgylchedd lleol.
​
Addysg ac Ymwybyddiaeth: Mae presenoldeb bywyd gwyllt yn cynnig cyfleoedd addysgol gwerthfawr. Gall ysgolion lleol, canolfannau natur, a sefydliadau cadwraeth ddefnyddio’r amgylchedd naturiol i addysgu pobl am bwysigrwydd bioamrywiaeth, cadwraeth, a chyd-ddibyniaeth rhywogaethau. Mae'r wybodaeth hon yn meithrin ymdeimlad o gyfrifoldeb a stiwardiaeth dros yr amgylchedd.
​
Mae bywyd gwyllt yn aml yn chwarae rhan arwyddocaol yn nhreftadaeth ddiwylliannol rhanbarth. Ym Mhowys, mae gan rywogaethau fel y barcud coch, aderyn ysglyfaethus mawreddog, arwyddocâd diwylliannol a hanesyddol. Mae cadw a gwarchod y rhywogaethau hyn yn helpu i gynnal cysylltiad â threftadaeth ddiwylliannol yr ardal.
​
Mae iechyd poblogaethau bywyd gwyllt yn adlewyrchu iechyd cyffredinol ecosystemau. Mae ecosystemau iach, yn eu tro, yn darparu gwasanaethau hanfodol ar gyfer llesiant dynol, fel aer glân, dŵr glân, a phriddoedd ffrwythlon. Mae cadw cynefinoedd bywyd gwyllt yn cyfrannu at amgylchedd iachach i fywyd gwyllt a phobl.
​
Lliniaru Newid Hinsawdd:
Mae rhai rhywogaethau bywyd gwyllt yn chwarae rhan mewn atafaelu carbon a lliniaru newid yn yr hinsawdd. Mae coedwigoedd, er enghraifft, yn gweithredu fel dalfeydd carbon, gan helpu i reoli hinsawdd y byd. Mae gwarchod ac adfer cynefinoedd naturiol ym Mhowys yn cyfrannu at ymdrechion ehangach i fynd i'r afael â newid hinsawdd.
I grynhoi, mae pwysigrwydd bywyd gwyllt ym Mhowys yn ymestyn y tu hwnt i'w werth cynhenid; mae wedi'i gydblethu â gwead ecolegol, diwylliannol, economaidd ac addysgol y rhanbarth.
​
Mae ymdrechion i warchod a gwarchod bywyd gwyllt yn cyfrannu at gynaladwyedd a gwytnwch cyffredinol Powys ac yn creu etifeddiaeth i genedlaethau’r dyfodol ei mwynhau a’i gwerthfawrogi.