Pistyll Rhaeadr

 

Rhaeadr hardd a hudolus ym Mynyddoedd y Berwyn yw Pistyll Rhaeadr.  Gyda Llyn Efyrnwy gerllaw, ac yn agos at bentref Llanrhaeadr-ym-Mochnant, mae'r rhaeadr hon yn lle arbennig iawn i ymweld ag ef.  Mae ei enw, sy’n golygu ‘Gwanwyn y rhaeadr’ yn rhoi syniad i chi o’r hyn i’w ddisgwyl, wrth i gwymp dramatig y rhaeadr fynd i mewn i wyneb clogwyn 240 troedfedd i Afon Rhaeadr islaw.

Mae darganfod y lle hardd hwn i chi’ch hun yn brofiad gwefreiddiol, yn enwedig ar ôl glaw pan mae sŵn y rhaeadr yn sŵn taranu cyson sy’n llenwi’r ceunant.

Daeth George Borrow, awdur o’r 19eg ganrif sy’n enwog am ei deithiau, i’r rhaeadr a’i ddisgrifio yn ei lyfr ‘Wild Wales’.  Eglurodd nad oedd “…erioed wedi gweld dŵr yn disgyn mor osgeiddig, cymaint fel edafedd tenau, hardd ag yma…”

Mae’r rhaeadr hon wedi dod mor adnabyddus ac edmygu ei bod wedi cael ei hadnabod fel un o ‘Saith Rhyfeddod Gogledd Cymru’ yn ysbrydoli cerdd o’r 18fed ganrif gan fardd dienw sy’n rhestru:

‘Pistyll Rhaeadr, a Wrecsam Steeple,

Mynyddoedd yr Wyddfa heb ei phobl,

Coed yw Owrtyn, clychau Gresffordd,

pont Llangollen a Ffynnon Santes Gwenffrewi’.

Mae llên gwerin leol yn sôn am y cawr, Cawr Berwyn, sy'n gysylltiedig â chymoedd Cwm Blowty a Chwm Pennant.  Yn ôl y chwedl, dywedwyd bod tri chlogfaen fawr wrth droed y rhaeadr enwog, Pistyll Rhaeadr, wedi’u taflu yno gan y cawr, ei wraig a’i forwyn wrth iddynt groesi’r rhaeadr ar y ffordd i Bennant Melangell gerllaw.

Mae’r clogfeini hyn, sy’n cael eu hadnabod fel Baich y Cawr, Baich y Gawres a Ffedogaid y Forwyn yn cynhyrfu eu straeon chwedlonol eu hunain yn ein dychymyg.  Efallai y byddwch chi'n gallu eu dewis os byddwch chi'n ymweld â'r rhaeadr!

Denodd y llecyn hudolus hwn lawer o ymwelwyr i'r rhaeadrau yn y 18fed a'r 19eg ganrif oherwydd ei olygfeydd prydferth a hudolus.  Mae'r chwistrell o'r rhaeadr yn hongian yn yr awyr ac yn creu eco-system unigryw gyda phlanhigion prin ac anarferol.  

Ar uchder trawiadol o 240 troedfedd (80m) mae’r rhaeadr wedi brolio fel un o’r rhaeadrau un cwymp talaf yn y DU ac mae’n fan cychwyn perffaith i ddigonedd o deithiau cerdded ac anturiaethau ym Mynyddoedd y Berwyn a Llyn Efyrnwy gerllaw.


I gael rhagor o fanylion am sut i gyrraedd yno a theithiau cerdded i’w cymryd ar ôl i chi gyrraedd, ewch i:http://www.pistyllrhaeadr.co.uk/where.html